Black-box ဆိုသည္မွာ

black-box ဆိုတာ ဘာလဲ?
ေလယာဥ္မေတာ္တဆျဖစ္မႈမ်ား ဒါမွမဟုုတ္ ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈမ်ားမွာ မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္ဖုုိ႔အတြက္ black-box ကိုသံုးပါတယ္… black-box မွာ အဓိက အစိတ္အပိုင္းႏွစ္မ်ိဳးပါပါတယ္… ပထမ တစ္ခုုကေတာ့ Flight Data Recorder (FDR)လို႔ေခၚတဲ့ ပ်ံသန္းမႈ အခ်က္အလက္မ်ားကိုုမွတ္သားေပးႏိုင္
တဲ့recorder ပါ… ေနာက္တစ္ခုကေတာ့Cockpit Voice Recorder (CVR) လို႔ေခၚပါတယ္… ဒါကေတာ့ ေလယာဥ္ေပၚမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ၾကတဲ့ေလယာဥ္မႈးနဲ႔တကြအျခား အမႈထမ္းမ်ားရဲ႕
စကားေျပာ ဆက္သြယ္မႈမ်ားကိုု မွတ္သားေပးတဲ့recorderေပါ့…
Black-box = FDR + CVR
ေဒတာအခ်က္အလက္ေတြကိုု ဘယ္လိုသိမ္းမလဲ
သိမ္းေပးမယ့္ပစၥည္းက ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္… magnetic tape နဲ႔solid-state device ပါ… ဒီႏွစ္မ်ိဳးထဲက တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးသံုုးႏိုုင္ပါတယ္… magnetic tape ေတြကေတာ့ခံႏိုင္ရည္ သိပ္မရွိပဲပ်က္စီးလြယ္ပါတယ္… solid-statedevice ကေတာ့ ပိုျပီးခံႏိုင္ရည္ရွိသလို အခ်က္အလက္ေတြကိုသိမ္းဆည္းရာမွာလဲ ပိုျပီး ျမန္ပါတယ္… black-box ကသိမ္းေပးမယ့္ အခ်က္အလက္အခ်ိဳ႕ကေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္ပါတယ္…
ပ်ံသန္းမႈအရွိန္ႏႈန္း(Acceleration) ပ်ံသန္းမႈအျမန္ႏႈန္း(AirSpeed) ပင္လယ္ျပင္မ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ (Altitude) ေလယာဥ္ေတာင္ပံအေနအထား(Flap Setting) ျပင္ပအပူခ်ိန္ (External Temperature) ေလယာဥ္တြင္းအပူခ်ိန္ (Cabin Temperature) ဖိအား(Pressure) အင္ဂ်င္ စြမ္းေဆာင္မႈအေနအထား(Engine Performance)
ဒါေတြကေတာ့black-box ကသိမ္းမယ့္ ေဒတာအခ်က္အလက္အခ်ိဳ႔ပါ.. ၾကီးမားတဲ့ ေလယာဥ္ၾကီးေတြမွာ ဒီလိုမ်ိဳးအခ်က္အလက္ေပါင္း ၇၀၀ေက်ာ္ကိုုblack-box ကမွတ္သားမွာပါ… black-box မွာ on-board generatorပါပါတယ္.. အဲဒါနဲ႔ ပါ၀ါေပးမွာျဖစ္ျပီးDCေပးရင္ 28V နဲ႔ AC ေပးရင္115V
Black-box ကိုတီထြင္ခဲ့သူAustralia ႏိုင္ငံသားDavid
CVR (cockpit voice recorder) ဒီrecorderေလးကေတာ့အထက္မွာ ေျပာခဲ့တဲ့အတိုင္းပဲ ေလယာဥ္အမႈထမ္းေတြရဲ႕ စကားေျပာဆိုဆက္သြယ္မႈကိုမွတ္သားေပးမယ့္အျပင္ ေလယာဥ္တြင္းမွာရွိတဲ့အျခားအသံေတြကိုလဲ မွတ္တမ္းတင္မွာပါ… ဒီdevice ေလးထဲမွာ မိုက္ခရုုိုဖုုန္းမ်ားပါ၀င္ျပီး သိမ္းရင္digital format နဲ႔ သိမ္းပါတယ္… တစ္ခါတစ္ေလ အသံကတိုးေနႏိုင္တဲ့အတြက္ထပ္ခ်ဲ႕ (amplify) လုုပ္ျပီးမွသိမ္းမွာပါ…storage device က magnetic tape ဆိုရင္ မိနစ္ ၃၀ သာ သိမ္းႏိုင္မွာျဖစ္ျပီး solid-state ဆိုရင္ေတာ့၂နာရီစာ သိမ္းမွာပါ… သိမ္းႏိုင္တဲ့ ေဒတာျပည့္ျပီးတိုုင္း ေနာက္ထပ္အသစ္သိမ္းမယ့္ ေဒတာမ်ားကို overwrite(ဖ်က္ျပီးအသစ္ေတြကို ထပ္သိမ္း)နည္းကိုသံုုးမွာပါ…
Flight Data Recorder (FDR) ဒီဟာကေတာ့ပ်ံသန္းမႈစနစ္တစ္ခုလံုုးရဲ႕မွတ္တမ္း အခ်က္အလက္ေတြကိုသိမ္းမွာပါ… ခလုုပ္ေလး(switch ေလး) တစ္ခုရဲ႕အဖြင့္အပိတ္ကအစ မွတ္တမ္းတင္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္… ေလေၾကာင္းဥပေဒအရ မွတ္တမ္းတင္သိမ္းမယ့္ ေဒတာအမ်ိဳးအစား(parameter)က အနည္းဆံုုး ၈၈ခု အထိရွိရမယ္လို႔သိရပါတယ္…FDR device မွာေတာ့ solid-statedevice သံုုးမယ္ဆိုရင္dataသိမ္းတာ ပိုျမန္မယ့္အျပင္၂၅နာရီၾကာတဲ့ အတိုင္းအတာ ထိ သိမ္းဆည္းမွတ္တမ္းတင္ႏိုင္မွာပါ…
black-box ရဲ႕ၾကံ့ခိုင္မႈ ေလယာဥ္တစ္စီးရဲ႕ အေရးေပၚ အေျခအေန (သို႔) ပ်က္က်တဲ့ အေျခအေနေတြမွတ္တမ္းတင္တဲ့ တစ္ခုတည္းေသာ အရာကblack-box ပါ… ေလယာဥ္ပ်က္စီးခဲ့လို႔ အျခားအစိတ္အပိုုင္းေတြ ဘယ္လိုပဲ သဲလြန္စ ရွာမရေအာင္ ေပ်ာက္ပ်က္သြားပါေစ… black-box ကေတာ့ မွတ္တမ္းတင္ျပသႏိုင္တဲ့ တစ္ခုထဲေသာ ပစၥည္းအျဖစ္နဲ႔ က်န္ခဲ့ရပါမယ္…ဒါေၾကာင့္FDR နဲ႔CVR တို႔ကိုု crash-survivable memory units (CSMUs)လို႔ ေခၚၾကပါတယ္…
black-box ေတြကိုေလယာဥ္ထုတ္လုုပ္ေပးတဲ့ စက္ရုုံေတြကပဲ တစ္ခါတည္းတပ္ဆင္ေပးလိုက္တာပါ… အမ်ားေသာအားျဖင့္ေလယာဥ္ရဲ႕အျမီးပိုင္းမွာ ထားေလ့ရွိပါတယ္… ကၽြမ္းက်င္သူမ်ား အဆိုအရ ေလယာဥ္အျမီးပိုင္းကအပ်က္အစ္ီးအနည္းဆံုုး အပိုင္းျဖစ္တယ္လို႔သိရပါတယ္… ဒါေပမယ့္ ေလယာဥ္အမ်ိဳးအစာေပၚ လိုက္ျပီး blak-box ထားတဲ့ ေနရာအနည္းငယ္ကြဲေလ့ရွိပါတယ္… အထိအခိုက္အနည္းဆံုးျဖစ္ႏိုုင္တဲ့ေနရာေတြမွာပဲ တပ္ဆင္ၾကတာပါ…
ဒါေၾကာင့္black-box ဟာ ေလယာဥ္မေတာ္တဆမႈေတြ ျဖစ္ျပီးတိုင္း ျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္း(root cause) ကိုစံုစမ္းစစ္ေဆးႏိုင္ဖို႔အတြက္ တစ္ခုထဲေသာ အရာအျဖစ္ ေလယာဥ္တိုင္းမွာ အသံုုးျပဳေနၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္…
ေလယာဥ္ပ်က္စီးမႈတစ္ခုအျပီးတြင္ေတြ႔ရေသာ black-box (အဆိုပါ black-box ကို ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားက စစ္ေဆးမွာ ျဖစ္ပါတယ္)