ေရခဲဖံုးေသာ ျမန္မာျပည္တစ္ေနရာ

ေရးသားသူ- အန္ဒါဆက္မတ္ဇင္စကီး
ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမာက္ဖ်ားေဒသ
အေၾကာင္းကုိ ျမန္မာျပည္သူတို႔ ဘယ္ေလာက္အထိသိရွိပါသလဲ။ အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာသိလွ်င္သိ သို႔တည္းမဟုတ္ လံုး၀မသိရွိၾကပါ။ 
ဒါကလည္း ထူးဆန္းလွသည္ေတာ့
မဟုတ္။ ျမန္မာအမ်ားစုအတြက္ ပူတာအိုသို႔သြားရသည့္ခရီးသည္ သူတို႔၏စီးပြားေရးအေျခအေနအရ
မတတ္ႏိုင္ၾက၍ပင္ျဖစ္သည္။ျမန္မာဟိမ၀ႏၲာေတာင္ဟုဆိုလိုက္လွ်င္ ဦးေတဇ၏ ရဟတ္ယာဥ္ပ်က္ က်သည့္ေနရာမွ်ေလာက္သာ ျမန္မာျပည္သူတို႔ မွတ္မိထားၾကသည္။ သို႔တည္းမဟုတ္ ႏွင္းမ်ားရွိ သည့္ေနရာ ႏွင္းမ်ားစြာရွိသည့္ေနရာဟုသာ သိထားၾကသည္။ ထုိ႔ထက္မပိုပါ။
သို႔ေသာ္ ယင္းအခ်က္က ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ားက ၎တို႔၏ မိခင္ႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ဗဟုသုတ နည္းပါးလွသည့္အေပၚ အေၾကာင္းအေျခခံေတာ့လည္းမဟုတ္ပါ။ အကယ္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပကတိအေျခအေနမ်ားသည္ ပြင့္လင္းမႈရွိလာမည္ဆိုပါလွ်င္ ပညာေရးကို လုိလားေတာင့္ တၾကေသာ ျမန္မာမ်ား၊ တိုင္းရင္းသားေပါင္းစံု၏ ပညာမုိးကုပ္စက္၀ိုင္းကို အျမင္ကြဲျပားမႈအား လက္ခံႏိုင္ေသာ မီဒီယာမ်ားက ခ်ဲ႕ထြင္ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ မတ္လ ၂၃ ရက္တြင္ ျမန္မာဟိမ၀ႏၲာႏွင့္ သူ၏ေနာက္ဆံုး ရြာစြန္ေလးသို႔ ကၽြန္ေတာ္ခရီးရွည္ထြက္ခဲ့ပါသည္။
ပူတာအုိေလဆိပ္သည္ ကၽြန္ေတာ့္ဘ၀တစ္ေလွ်ာက္ ျမင္ဖူးသမွ်ေလဆိပ္ထဲတြင္ အေသးငယ္ ဆံုးျဖစ္သည္။ ေအး၍စိမ့္ေနေသာေလထု။ ေလယာဥ္ကထြက္လိုက္သည္ႏွင့္ ေတာင္တန္းႀကီး၏
ေလထုကို ႐ွဴ႐ိႈက္လိုက္ရသလုိ ခံစားလိုက္ရသည္။ ေဆာင္းရာသီတြင္ ၾကည္ျပာရွင္း လင္းေနေသာ ေကာင္းကင္ေၾကာင့္ ႏွင္းမ်ားဖံုးလႊမ္းေနသည့္ ေတာင္ထိပ္ကို အေ၀းမွျမင္ႏိုင္သည္။ ယခုလုိ မုိးရာသီ၀င္လာခ်ိန္တြင္ေတာ့ အျမင္မ်ားက မႈန္မိႈင္း၍ေနေတာ့သည္။

ပူတာအုိသည္ ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာၿမိဳ႕ႏွင့္တူေနသည္။ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေမ့ေလ်ာ့ခံထားရဟန္ထင္ရသည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းမွာ အေပၚယံအျမင္သာျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ့္လုိ ႏိုင္ငံျခားသားကို မဆုိထားႏွင့္။ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားဆီက ပူတာအုိတြင္ တစ္ႏွစ္ၾကာေနထိုင္ခဲ့ဖူးသည့္ ကၽြန္ေတာ့္လမ္းၫႊန္ကပါ “ဘာမွကို အေျပာင္းအလဲမရွိဘူး။ ကားေတြနည္းနည္းေလးပိုမ်ားလာတယ္။ ဒီေလာက္ပဲ”ဟုဆိုသည္။ သိသာျမင္သာသည့္အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ ေ၀းကြာလြန္းျခင္းႏွင့္ အထီးက်န္လြန္းျခင္းပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။

ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီတို႔က ယင္းအေၾကာင္းကို ေကာင္းစြာသိရွိခဲ့ၾကသည္။ ျမင့္မားလွေသာေတာင္တန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ ၀န္းရံေနသည့္ အျမင့္ပိုင္းေဒသ ပူတာအုိကို ယခင္က ခမ္တီလံုးဟု ေခၚဆိုခဲ့သည္။ သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ရွမ္းႏွင့္ကခ်င္မ်ား ေနထိုင္ခဲ့ၾကၿပီး ၿဗိတိသွ်မ်ားက ပထမကမၻာစစ္မစတင္မီ ၁၉၁၄ ခုႏွစ္က်မွ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ေနာက္ဆံုးနယ္ေျမျဖစ္သည္။ သမိုင္းပါ ေကာလာဟလမ်ားအဆိုအရ အကယ္၍မ်ား တ႐ုတ္က ခမ္တီလံုးကို လံုး၀၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္မည္ဆုိေသာသတင္းကို ၿဗိတိသွ်မ်ားမရရွိခဲ့ပါလွ်င္ ဤေဒသကို ၿဗိတိသွ်တို႔က လာေရာက္သိမ္းခဲ့မည္မထင္ပါ။ တိဘက္ကို ေတာင္ဘက္ပိုင္းမွ ၀င္ေရာက္ႏုိင္မည့္ တံခါးေပါက္အျဖစ္ မဟာဗ်ဴဟာအရ အေရးပါသည္ဟု တ႐ုတ္တို႔က ယူဆခဲ့ေၾကာင္း ၿဗိတိသွ်တို႔အတြက္ စပိုင္လုပ္ေပးခဲ့သည့္ အိႏိၵယသားမ်ားက သတင္းပို႔ေပးခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔က ပို၍လ်င္ျမန္ၿပီး ပို၍လည္း လူရည္လည္ပါသည္။ သူတို႔၏ကၽြမ္းက်င္ေသာ သံတမန္နည္းပညာကိုသံုး၍ ကခ်င္တို႔ကိုစည္း႐ံုးသိမ္းသြင္းၿပီး ယင္းေဒသကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရယူခဲ့သည္။ ယင္းအတြက္ သူတို႔ကို အက်ဳိးအျမတ္မ်ားစြာ ျပန္လည္ေပးကမ္းခဲ့ပါသည္။ မ်ားမၾကာမီပင္ ဖို႔ဟက္ဇ္အမည္ရွိ စစ္ဌာနခ်ဳပ္ကို တည္ေဆာက္ေတာ့သည္။ ၎ေဒသက ၿဗိတိသွ် လက္ေထာက္ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီးလည္းျဖစ္ၿပီး တပ္ဖြဲ႕ေပါင္းမ်ားစြာ၏ ေခါင္းေဆာင္လည္းျဖစ္သူ W.A. Hertz ကို အစြဲျပဳ၍ မွည့္ေခၚထားျခင္းျဖစ္သည္။

ေျမာက္ဖ်ားမွ ေတာ႐ိုင္းေဒသ၊ ျမင့္မားေသာေတာင္တန္းမ်ားႏွင့္ လမ္းမ်ားက အေနာက္ႏိုင္ငံသားမ်ားႏွင့္ ျမန္မာမ်ားအတြက္ လူမသိသူမသိေနရာအျဖစ္ က်န္ရွိေနခဲ့သည္။ မွန္ပါသည္။ ျမန္မာဘုရင္မ်ားကိုယ္တုိင္ပင္ ယင္းေဒသကို လႊမ္းမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့ဖူးပါ။ သို႔ေသာ္ျငားလည္း ခမ္တီလံုးသည္ ႏွစ္ေပါင္းရာခ်ီၿပီး တ႐ုတ္တုိ႔၏ အႀကိမ္ႀကိမ္တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ တ႐ုတ္တို႔က ေဒသခံမ်ားကို အခြန္ေကာက္ခံၿပီး သူတို႔ကို ကၽြန္မ်ားအျဖစ္ ဖမ္းဆီးခိုင္းေစခဲ့သည္။

ေက်ာ္ၾကားေသာ ၿဗိတိသွ်႐ုကၡေဗဒပညာရွင္ႏွင့္ စူးစမ္းေလ့လာသူ ဖရန္႔ေက၀တ္သည္ ေျမာက္ဖ်ားဆီက လူသူအေရာက္အေပါက္မရွိေသးသည့္ မလိခႏွင့္ နန္တာမိုင္ကို စူးစမ္းေလ့လာခဲ့သည့္ ပထမဆံုးေသာ အေနာက္ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္။ သူ၏ ၁၉၃၇-၁၉၃၉ ခုႏွစ္ စူးစမ္းေလ့လာေရးခရီးစဥ္အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အျမင့္ဆံုး ခါကာဘိုရာဇီေတာင္ (ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္မွ ၅၈၈၁ မီတာအျမင့္)၏ ေတာင္ဘက္ ေတာင္ေျခပိုင္းကို ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ ျမန္မာဟိမ၀ႏၲာ၏ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္မ်ားကို ျပင္ပကမၻာက သိရွိသြားခဲ့သည္။ ယင္းမတုိင္မီ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေတာ္၀င္ဘူမိေဗဒအဖြဲ႕က သူ၏ ထူးခၽြန္ေျပာင္ေျမာက္ေသာ စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားအတြက္ ဆုတံဆိပ္ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့သည္။

၎ေနာက္ ျမန္မာဟိမ၀ႏၲာသည္ ကာလရွည္ၾကာ အထီးက်န္ျဖစ္ခဲ့ျပန္သည္။ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာစစ္တပ္မွ ဗိုလ္မွဴးႀကီးစိုးျမင့္ ဦးေဆာင္သည့္ ပထမဆံုးျမန္မာေလ့လာေရးအဖြဲ႕သည္ ႏိုင္ငံေျမာက္ဖ်ားက ရြာစြန္ႏွင့္ ႏွင္းဖံုးေတာင္တန္းမ်ားဆီသို႔ ေရာက္လာသည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာေဆးပညာရွင္မ်ားအဖြဲ႕က နန္တမိုင္ေတာင္ၾကားရွိ လူမ်ဳိးစုမ်ားကိုေလ့လာခဲ့ၿပီး သူတို႔၏ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားက ဤေနရာသို႔ ၁၉၉၀ ႏွစ္လယ္ပုိင္းမ်ားက ထပ္မံေရာက္ရွိလာၾကျပန္သည္။ ဂ်ပန္ေတာင္တက္သမား တာကာရွီအုိဇာကီသည္ ေျမာက္ဖ်ားရြာစြန္ျဖစ္သည့္ တဟြန္ဒမ္ရြာတြင္ေနထိုင္သူ တိဘက္လူမ်ဳိး နီယာမဂ်ာလဆန္ႏွင့္အတူ ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ခါကာဘိုရာဇီေတာင္ထိပ္သ႔ို ၁၉၆၆ ခုႏွစ္က တက္ေရာက္ခဲ့သည္။ နီယာမသည္ ဤေတာင္ကို ယခင္က မတက္ခဲ့ဖူးေသာ္လည္း ေတာင္တက္လမ္းကိုျပသခဲ့သည့္ ပထမဆံုးေသာလူသားျဖစ္သည္။ ေမြးရာပါေတာင္တက္ကၽြမ္းသူ၊ အသိရွိသူျဖစ္ျခင္းတို႔က အခက္အခဲမ်ားကို ေနာက္ဆံုးအခ်ိန္အထိ ေက်ာ္လႊားႏုိင္ေစခဲ့သည္။ နီယာမဂ်ာလဆန္မပါဘဲႏွင့္ အိုဇာကီတစ္ေယာက္ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ေတာင္ထိပ္ေပၚမေရာက္ႏိုင္ခဲ့ဟု ေတာင္ၾကားေဒသမွ လူမ်ားကေျပာၾကသည္။ သူတို႔ေျပာဆုိခ်က္ကို ကၽြန္ေတာ္ ယံုၾကည္သည္။ တစ္ႏွစ္အၾကာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ World Conversation Society မွ အေမရိကန္စူးစမ္းသူႏွင့္ သဘာ၀ထိန္းသိမ္းသူတစ္ဦးက ျမန္မာသစ္ေတာ၀န္ႀကီးဌာန၏ ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ေရာက္လာသည္။ တစ္လၾကာ ပင္ပန္းႀကီးစြာေသာခရီးအၿပီး တိဘက္လူမ်ဳိးမ်ားေနထိုင္သည့္ တဟြန္ဒမ္ကိုေရာက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ သူ၏ခရီးလမ္းတြင္ သတၱ၀ါမ်ဳိးစိတ္သစ္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့သလုိ ေတာ႐ိုင္းတိရစာၦန္ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ တိုးမ်ားလာေနေသာ အမဲလိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဇီ၀စနစ္ကို အႏၲရာယ္ျဖစ္ေနေၾကာင္းေတြ႕ရွိခဲ့သည္။

ယင္းေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္ပမွ လူအနည္းငယ္ကသာ ပထမဆံုးလမ္းျပေအဂ်င္စီမ်ား၏ အကူအညီျဖင့္ ဤေဒသကိုလာေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းေတာင္တန္းႀကီးမ်ားဆီသို႔ ခရီးစဥ္သည္ လြန္စြာပင္ပန္းပါသည္။ ထုိေဒသတြင္ေနထိုင္ေသာ ရ၀မ္ (သို႔မဟုတ္) လီဆူးလူမ်ဳိးတို႔၏ က်န္းမာမႈႏွင့္ ႀကံ႕ခိုင္မႈတို႔ကို ကၽြန္ေတာ္ၾသခ်ရပါသည္။ လမ္းမ်ား၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးယာဥ္မ်ားမရွိဘဲ သူတို႔သည္ ပူတာအို (သို႔မဟုတ္) တ႐ုတ္နယ္စပ္မ်ားတြင္ ေစ်း၀ယ္ရန္အတြက္ သီတင္းပတ္ႏွင့္ခ်ီၿပီး ေျခလ်င္သြားလာႏိုင္ၾကသည္။ အမွန္ေတာ့ သူတို႔သည္ ေတာင္တက္ေသာဓေလ့တြင္ အသားက်ေနသူမ်ားျဖစ္ၿပီး သူတုိ႔၏လူေနမႈစနစ္တြင္ ေတာင္တက္ျခင္းက အက်ံဳး၀င္ေနေပသည္။ မည္မွ်ၾကာၾကာ ဆက္၍ျဖစ္ေနပါမည္နည္း။ ယင္းကိုသိႏိုင္ရန္လည္း ကၽြန္ေတာ္သြားေရာက္ခဲ့သည္။

ပူတာအုိေစ်းတြင္ ပစၥည္းမ်ား၀ယ္ယူၿပီးစီးခ်ိန္တြင္ ေလးလံေသာကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ျပင္ဆင္ထုပ္ပိုးၾကသည္။ ကၽြန္ေတာ္၊ ကၽြန္ေတာ့္စကားျပန္၊ အစိုးရလမ္းၫႊန္ႏွင့္ ေပၚတာကိုးေယာက္တို႔သည္ ေတာလမ္းဆီကို ဦးတည္ၿပီး ေနာင္မြန္းၿမိဳ႕ဆီသို႔ ခရီးစၾကသည္။ လမ္းတြင္ ေလဆိပ္တစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ျဖတ္လာခဲ့သည္။ ပူတာအုိကုိ ထုိင္းႏိုင္ငံ၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ ဆက္သြယ္ပ်ံသန္းႏိုင္ရန္အတြက္ ယင္းေလဆိပ္ကိုျပဳျပင္ေနသည္။ လာမည့္ႏွစ္အနည္းငယ္တြင္ ဤေနရာသည္ ဟိုတယ္မ်ား၊ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားမ်ားအတြက္ အေဆာက္အအံုအမ်ားအျပားႏွင့္ ေတာင္ေပၚအပန္းေျဖစခန္းတစ္ခု ျဖစ္လာႏိုင္သည္။

ဘုရားေက်ာင္း၊ ဘုရားရွိခုိးေက်ာင္းမ်ားက ရြာတုိင္းမွာရွိသည္။ ဤေဒသတြင္ အမ်ားစုက ခရစ္ယာန္မ်ားျဖစ္သည္။ အေမရိကန္မစ္ရွင္မို႔စ္မိသားစု၏ ႏွစ္ကာလရွည္ၾကာ သာသနာျပဳလုပ္ငန္းမ်ား၏ အက်ဳိးဆက္ျဖစ္သည္။ ၁၉၅၀ ႏွစ္မ်ားမွစၿပီး ၆၀ ႏွစ္မ်ားအထိ သူတို႔၏သာသနာျပဳခ်ိန္ကို ေကာင္းျမတ္ေသာအခ်ိန္ကာလဟု ေဒသခံမ်ားက မွတ္ထားၾကသည္။ ၎ေနာက္ပိုင္းတြင္ ႏုိင္ငံေရးျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ျပန္လည္ထြက္ခြာသြားခဲ့ၾကသည္။ သာသနာျပဳမ်ားက သူတို႔ကုိ ေသာက္စားျခင္းမျပဳရန္ တားျမစ္ခဲ့သည္။ ေက်ာင္းမ်ား၊ ေဆးခန္းမ်ား ေဆာက္လုပ္ေပးခဲ့သည္။ စိုက္ပ်ဳိးနည္းမ်ား သင္ၾကားေပးခဲ့သည္။ သစ္ပင္မ်ဳိးသစ္မ်ားစိုက္ပ်ဳိးခဲ့သည္။ ကၽြန္ေတာ့္ကို ေဒသခံမ်ား လက္ေဆာင္ေပးခဲ့သည့္ နာမည္ႀကီးကၽြဲေကာသီးသည္ အမွန္စင္စစ္ သာသနာျပဳမ်ားက ပူတာအုိေဒသကို မိတ္ဆက္ေပးခဲ့သည္ဟုဆိုသည္။ ရ၀မ္ႏွင့္ လီဆူးတရားေဟာဆရာမ်ားသည္ လူထုအတြင္း အေတာ္ေလး ခံစားေနရဆဲျဖစ္သည္။ မို႔စ္မိသားစုကမူ ယခုအခါ ထုိင္းႏိုင္ငံ၊ ခ်င္းမိုင္တြင္ ေနထိုင္လ်က္ရွိသည္။

ေတာလမ္းခရီးၾကမ္း တစ္ပတ္ၾကာျမင့္ခ်ိန္တြင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သည္ နန္တာမိုင္ေတာင္ၾကားကို ကာရံထားေသာေတာင္ကို စတင္တက္ၾကသည္။ လမ္းေဖာက္လုပ္ေနသည့္ ရဲဘက္စခန္းႏွင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႐ုတ္တရက္၀င္တိုးမိၾကသည္။ နန္တာမိုင္ေတာင္ၾကား၊ ပန္မန္ဒမ္ရြာဆီသ႔ိုဦးတည္သည့္လမ္းကို ခ်ဲ႕ထြင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ အစိုးရႏွင့္ပူးေပါင္းၿပီး ျမန္မာပုဂၢလိကမ်ားက ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေနသည္။ အလြန္ခက္ခဲေနပံုရေသာ္လည္း အကယ္၍ ထိုလမ္းမ်ား ေဖာက္လုပ္ၿပီးစီးသြားမည္ဆိုလွ်င္ အထီးက်န္နန္တာမိုင္ေတာင္ၾကားသည္ ျပင္ပကမၻာအတြက္ လမ္းပြင့္လာမည္ျဖစ္ၿပီး အေျပာင္းအလဲမ်ားက ဤေနရာမွလူမ်ားကို ႐ိုက္ခတ္လာမည္ျဖစ္သည္။ ယင္းအခ်က္သည္ ထူးျခားလွသည့္ ေျပာင္းလဲမႈႀကီးတစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ တဟြန္ဒမ္ရြာကို နန္တာမိုင္ေတာင္ၾကားက ကမၻာႀကီး၏ လာေရာက္ရန္အခက္ခဲဆံုးရြာစြန္တစ္ခုျဖစ္ေစခဲ့သည္ မဟုတ္ပါလား။ အေမဇံုျမစ္၀ွမ္းတြင္ပင္ ေ၀းလံေခါင္သီေသာရြာဆီသ႔ို ေလွျဖင့္သြားလာႏိုင္ေသးသည္။ ဤေနရာတြင္မူ နန္တာမုိင္ျမစ္က ကမၻာ့ေရစီးအသန္ဆံုး၊ အၾကမ္းတမ္းဆံုး လူသတ္ျမစ္ဟုယူဆရသည္။ ဤစကားက ကၽြန္ေတာ့္ထံမွမဟုတ္ပါ။ ဤျမစ္အတြင္း ၂၀၀၃ ခုႏွစ္က ေလွစီးဆင္းခဲ့ေသာ ကမၻာ့ထိပ္တန္းကာယာကာေခၚ ျမစ္ေၾကာင္းေလွခရီးၾကမ္းစီးသူ၏စကားျဖစ္ပါသည္။ သူတို႔အသက္ေဘးမွ သီသီေလးကပ္ၿပီး လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႔ထဲမွတစ္ဦးမွာ ကၽြန္ေတာ္၏ ရ၀မ္ဘာသာျပန္ျဖစ္ၿပီး သူတို႔အတြက္ စကားျပန္လုပ္ေပးခဲ့သူျဖစ္သည္။

အေျပာင္းအလဲမ်ားက လာေရာက္ၾကလိမ့္မည္။ ဤအထီးက်န္ေဒသကို ဒီမိုကေရစီ၀င္ေရာက္လာသည္ဟု လူမ်ားကလည္း ေျပာဆုိၾကလိမ့္မည္။ ဤေနရာတြင္ အတိတ္က ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို သိရွိခဲ့ၾကသည္ဆိုသည္ကုိ သိရွိသူအနည္းငယ္သာရွိသည္။ ကခ်င္ဘာသာျဖင့္ ဂမ္လာအိုဟုေခၚသည္။ ၿဗိတိသွ်လူမႈေရးပညာရွင္အီးလိခ်္က သူ၏ ၂၀ ရာစုလယ္တြင္ ေရးသားခဲ့သည့္ The Political systems of highland Burma စာအုပ္တြင္ အေသးစိတ္ပံုေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ဂမ္လာအိုစနစ္သည္ ရီပက္ဘေလကန္စနစ္ပံုစံရွိသည့္ တန္းတူညီမွ်လူေနမႈစနစ္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားျဖစ္သည့္ ဂမ္ဆာအုိႏုိင္ငံေရးစနစ္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ျဖစ္သည္။ ယခုအခါတြင္ အဆိုပါအေခၚအေ၀ၚမ်ားကို ေဒသခံမ်ား ေမ့ေလ်ာ့ေနၾကၿပီ။ သို႔ေသာ္ လူသားတို႔၏ဘ၀မ်ားႏွင့္ လူမႈေရးအေျပာင္းအလဲမ်ားသည္ သံသရာစက္၀ိုင္းတစ္ခုလိုပင္ျဖစ္ေနသည္ဆုိသည့္ အမွန္တရားကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ႕ရသည္။ ဂမ္လာအုိသည္ နန္တာမိုင္ေတာင္ၾကားကုိ ဒီမိုကေရစီဟူေသာအမည္ျဖင့္ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာသည္။

ဂါ၀ိုင္ရြာတစ္၀ိုက္တြင္ မုိးသည္းထန္စြာရြာခ်လိုက္ခ်ိန္တြင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ေမွ်ာ့အုပ္ႀကီးက ၀ိုင္း၀န္းတိုက္ခိုက္ၾကေတာ့သည္။ မုတ္သုံမုိးရာသီက ေတာင္ၿပိဳမႈအမ်ားအျပားျဖစ္ေစၿပီး လူေပါင္းမ်ားစြာကိုလည္း အတိဒုကၡေရာက္ေစသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔သည္ ဒါဇြန္ဒမ္ရြာသို႔သြားရာလမ္းေပၚ ေရာက္ေနၾကၿပီး ပထမဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္ ကၽြန္ေတာ့္ကိုယ္ေပၚမွ စိုစြတ္ေပက်ံေနေသာ ေတာလမ္းမွေျမမႈန္႔မ်ားက ကၽြန္ေတာ့္ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္အတူ ၾကမ္းတမ္းေသာေက်ာက္တံုးႀကီးမ်ားေပၚသို႔ ျပဳတ္က်သြားေတာ့သည္။

ဤၾကမ္းရွေသာ ေက်ာက္ေဆာင္တန္းမ်ားထဲတြင္ ေက်ာက္တံုးတစ္တံုးႏွင့္တိုက္မိလွ်င္ပင္ လဲက်သြားႏိုင္သည့္အေၾကာင္းရွိေသာေၾကာင့္ ထိုအခိုက္မွာ ေတာ္ေတာ္ေလးအႏၲရာယ္ရွိေသာ အခိုက္အတန္႔လည္းျဖစ္သည္။ ကံေကာင္းစြာပင္ ကၽြန္ေတာ္ ေသြးထြက္႐ံုပဲထြက္ၿပီး မတ္တတ္ရပ္ကာ တစ္လွမ္းခ်င္းေလွ်ာက္လာႏိုင္ခဲ့သည္။ အ႐ိုးမ်ားမက်ဳိး၍ ကၽြန္ေတာ္ ကံေကာင္းပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကၽြန္ေတာ့္ ရ၀မ္လူမ်ဳိးဘာသာျပန္ကမူ ထုိအျဖစ္မ်ဳိး ဤေနရာတြင္ မၾကာခဏျဖစ္ေလ့ရွိသည္ဆုိသည္။ ငယ္စဥ္တုန္းကေတာ့ သူသည္ တဟန္ဒမ္ ေနာက္ဆံုးရြာသို႔ အမဲလိုက္ရန္ႏွင့္ ေျမျပန္႔ေဒသမ်ားတြင္ ေစ်းေကာင္းရေသာ ေဆးျမစ္မ်ားကို ရွာေဖြစုေဆာင္းရန္ သြားေရာက္ခဲ့ဖူးသည္။ ၀ယ္သူမ်ားကလည္း လက္တင္ဘာသာ႐ုကၡေဗဒအားျဖင့္ အေခၚ CORDYCEPS SINENSIS ေခၚ ရွားပါးသည့္ ေတာင္ေပၚမိႈအမ်ဳိးအစားကို ေစ်းႀကီးေပး၀ယ္ရန္ အသင့္ရွိေနၾကသည္။ ထုိမႈိမွာ အံ့ဖြယ္အစြမ္းျဖင့္ ကင္ဆာပင္ေပ်ာက္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ မိႈပြင့္သည္ ထူးျခားသည့္နည္းလမ္းျဖင့္ မ်ဳိးပြားသည္။ မိႈပင္မွာ အင္းဆက္သားေလာင္းထဲတြင္ ေပါက္ဖြားၿပီးေနာက္ သားေလာင္းကိုသတ္ျဖတ္ရင္း ၄င္း၏ခႏၶာအႂကြင္းအက်န္မ်ားကို အေျခာက္ခံေစရင္းျဖင့္ ေျမျပင္ထဲမွပြင့္လာျခင္းျဖစ္သည္။

ဒေဇာင္းဒမ္တြင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကမၻာ့သား႐ိုင္းတိရစာၦန္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ World Conservation Society က ျမန္မာအဖြဲ႕၀င္မ်ားကို ေတြ႕ခဲ့သည္။ ၄င္းတို႔မွာ ေဒသခံလူမ်ဳိးစုမ်ား ထုိဧရိယာအတြင္း အမဲလိုက္မည္ကို တားျမစ္ႏိုင္ရန္ ကင္းလွည့္ေစာင့္ၾကည့္ေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ၁၉၉၇ တြင္ မစၥတာအလန္ရာဘင္ႏိုဗစ္၏ သုေတသနမ်ားေၾကာင့္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ တည္ေထာင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေဒသခံမ်ားမွာ WCS ၏ အစီအစဥ္ကို ေထာက္ခံေၾကာင္း ေျပာသည့္ပံု၊ တန္ဖုိးထားေလးစားသည့္ပံုမရွိၾကပါ။ သူတို႔ဘုိးေဘးမ်ားက ရာစုႏွစ္မ်ားစြာလုပ္ခဲ့ၿပီးခါမွ သူတို႔လက္ထက္တြင္ ဘာေၾကာင့္အမဲလိုက္ျခင္းကိစၥ ရပ္တန္႔ရမည္ကို နားမလည္ၾကပါ။ ကၽြန္ေတာ့္မွာလည္း တစ္ဖက္ကေန၍ ဤအၿမဲစိမ္းသစ္ေတာသည္ စိတ္၀င္စားစရာ တိရစာၦန္မ်ဳိးစိတ္အေရအတြက္မ်ားျဖင့္ ေပါမ်ားႂကြယ္၀ေနေသာ္လည္း မၾကာမီေလာက္ကပင္ ေဒသတြင္းေနထိုင္သည့္လူဦးေရမွာ သိသာစြာက်ဆင္းသြားသည္ကို နားမလည္ႏိုင္ ျဖစ္ေနသည္။ ထုိ႔ေနာက္ မၾကာမီ ကၽြန္ေတာ္အေျဖရသည္။ “သူတုိ႔က ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အမဲလိုက္လာၾကတာ။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔အက်ဳိးအတြက္ပဲ လုပ္ခဲ့ၾကတာ။ တ႐ုတ္ျပည္ထဲမွာ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးေျပာင္းလဲမႈေတြလုပ္ေတာ့ တ႐ုတ္ေတြကပဲ တိရစာၦန္အေရခြံေတြနဲ႔ အဂၤါေတြကို ေစ်းေကာင္းေပးၿပီး စ၀ယ္ၾကေတာ့တာပဲ။ အဲဒီမွာ ေဂဟေဗဒကပ္ဆိုး႐ႈခင္း ေပၚထြက္လာေတာ့တာပါပဲ”ဟု ကၽြန္ေတာ့္လမ္းျပကေျပာသည္။ ဤေနရာတြင္ ဆင္႐ိုင္းတစ္ေကာင္မွ ျမင္ရေတာ့မည္မဟုတ္ေတာ့။ ရွိသမွ်အကုန္လံုးကလည္း ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ၂၀ အတြင္း သတ္ျဖတ္ခံရၿပီး ေပ်ာက္ကြယ္သြားခဲ့ၿပီ။ က်ားမ်ားမွာလည္း အလြန္ရွားပါးလြန္းလွကာ ပုန္းေအာင္းၿပီးသာ တည္ရွိေနေတာ့သည္။ ႏွင္းေတာင္က်ားသစ္မ်ားလည္း နည္းသထက္နည္းလာသည္။ ဒီကမၻာေျမမွာ ဒါေတြကို ဘယ္သူရပ္မွာလဲ။

ကၽြန္ေတာ့္ခရီးတြင္ ျဖတ္ေက်ာ္ခဲ့ေသာ နန္တမိုင္ေတာင္ၾကားသည္လည္း ဗလာဟင္းလင္းျဖစ္ေနပါၿပီ။ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ အထမ္းသမမ်ားအျဖစ္ လိုက္ပါေပးၾကေသာ မိန္းကေလးႏွစ္ဦးမွာ ဒဇြန္ဒမ္တြင္ႀကီးျပင္းခဲ့ၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ၿပီးခဲ့သည့္ခုနစ္ႏွစ္ခန္႔ကေတာ့ ေက်ာင္းတက္ရန္ ပူတာအိုသို႔ သူတို႔ေျပာင္းေရႊ႕သြားခဲ့ၾကသည္။ သိပ္မၾကာခင္ မိဘမ်ားလည္း သူတို႔ေနာက္လုိက္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသည္မွာ ေတာင္ၾကားမွရြာမ်ား တျဖည္းျဖည္းေပ်ာက္ကြယ္သြားရျခင္းအေၾကာင္းရင္းျဖစ္သည္။ လူမ်ားသည္ ခက္ခဲေသာေတာင္ေပၚအေျခအေန၊ အမဲလိုက္ရျခင္း၊ ေရႊ႕ေျပာင္းေတာင္ယာစိုက္ရန္ ယာမီး ႐ိႈ႕ရျခင္း စေသာအလုပ္မ်ားကို ၿငီးေငြ႕လာၿပီး ေနသာေသာ ပူတာအုိလြင္ျပင္တြင္ နိဗၺာန္ဘံုတစ္ခုကို သြားရွာၾကသည္။ ၿမိဳ႕ျပတည္ေထာင္ျခင္းႏွင့္ လူဦးေရထူထပ္သိပ္သည္းလာျခင္းမ်ားက ကမၻာတစ္၀န္းတြင္ ျဖစ္ေပၚေနၿပီး မေကာင္းသည့္ အက်ဳိးဆက္မ်ားကိုလည္း စတင္စူးစမ္းလာၾကပါၿပီ။ ေျပာင္းျပန္အံ့ၾသစရာ ျဖစ္ရသည္မွာ ထုိေတာင္ၾကားတြင္ မၾကာမီခ်မ္းသာေသာသူေဌးမ်ားႏွင့္ ႂကြယ္၀သည့္အၿငိမ္းစားပုဂိၢဳလ္မ်ားက အေျခခ်ေတာ့မည္။ ဆူညံၿပီး လူဦးေရထူထပ္သည့္ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားႏွင့္ ေ၀းကြာတိတ္ဆိတ္ၿငိမ္းခ်မ္းေသာေနရာတြင္ ေနထိုင္ႏိုင္ရန္ ေငြအမ်ား
အျပားသံုးကာ လာေနၾကမည့္သူမ်ားျဖစ္သည္။

ခရီးစဥ္ ၁၂ ရက္ေျမာက္ေန႔တြင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အရြန္ဒမ္ရြာတြင္ ရပ္နားခဲ့ၾကသည္။ ရြာလူႀကီးက ေႏြးေထြးစြာႀကိဳဆိုသည္။ ၿခံ၀င္းမ်ားမွာ ရွင္းလင္းေနၿပီး ေခြးမ်ားက ေဟာင္ေနၾကသည္။ မတ္ေစာက္သည့္ ေတာင္ေၾကာေအာက္ဘက္တစ္ေနရာတြင္ သီခ်င္းဆိုသံ ကၽြန္ေတာ္ၾကားခဲ့ရရာ ယင္းမွာ ဘုရားေက်ာင္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ေက်ာင္းအတြင္း အမ်ဳိးသမီးမ်ားမွာ ဘယ္ဘက္ျခမ္းတြင္ထုိင္ၿပီး အမ်ဳိးသားမ်ားက ညာဘက္ျခမ္းတြင္ ထိုင္ေနသည္။ ပြဲၿပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း ေက်ာင္းထဲမွ
ထြက္လာသည့္ လူအုပ္ႏွင့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္၀င္ေပါက္တံခါးမႀကီးသို႔ ေရာက္သြားသည္။ ကၽြန္ေတာ့္အနားကို အကုန္လံုး၀ိုင္းလာၾကၿပီး လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ၾကသည္။ ႐ုတ္တရက္ပင္ တစ္စံုတစ္ေယာက္၏ လက္ဖ၀ါးအထိကို ကၽြန္ေတာ္ခံစားလိုက္ရသည္။ သို႔ေသာ္ ထုိသူ႔မ်က္ႏွာကို ကၽြန္ေတာ္မျမင္။ ယင္းမွာ ဒါ၀ီျဖစ္ပါသည္။ ကမၻာတြင္ ေနာက္ဆံုးက်န္ရွိေနေသာ အာရွပစ္ဂမီလူမ်ဳိးတစ္ဦးပင္။

စူးစမ္းရွာေဖြႏိုင္ဖို႔အေကာင္းဆံုးနည္းကေတာ့ သူ႔ကိုစကားေျပာလာေအာင္လုပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သဘာ၀အတိုင္းပင္ သူက ရွက္ေနၿပီး ေျပာခ်င္သည့္ပံုမရွိ။ ကၽြန္ေတာ္ နည္းလမ္းရွာရေတာ့သည္။ သူ႔ကို ကၽြန္ေတာ့္ခရီးစဥ္တြင္ အထမ္းသမားအျဖစ္ လိုက္ခဲ့မည္လားေမးရာ သူသေဘာတူသည္။ သူက WCS ၏ ကန္႔သတ္တားျမစ္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အမဲလိုက္ျခင္းကိုရပ္ထားရၿပီး ေငြလိုေနသည္။

တစ္ေန႔တည္းမွာပင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စိုရႊဲစြာ၊ ေမာပန္းစြာျဖင့္ ေနာက္ဆံုးရြာထဲသို႔ ၀င္ေရာက္သြားခဲ့ၾကရသည္။ ရြာေနာက္တြင္ေတာ့ ႏွင္းမ်ား၊ ေတာင္မ်ားႏွင့္ တိမ္မ်ားကိုသာ ျမင္ႏိုင္ေတာ့သည္။ ေနာက္တစ္ေန႔တြင္ေတာ့ ကံေကာင္းစြာပင္ ေနေရာင္က ေတာင္ၾကားထဲက်ေရာက္လာ၍ ေက်းလက္ေဒသ၏ ျပတ္သားေသာ အေရာင္မ်ားႏွင့္ပံုရိပ္မ်ားကို ျမင္ေတြ႕ရသည္။ ရြာလူႀကီးအိမ္တြင္ ကၽြန္ေတာ္အိပ္ခဲ့ၿပီး ၄င္းမွာ တကာရွီအိုဇာကီႏွင့္အတူ ခါကာဘိုရာဇီေတာင္ကို တက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ တိဗက္လူမ်ဳိး၏ညီျဖစ္သည္။ ၎မွာရြာတြင္ အခ်မ္းသာဆံုးျဖစ္ပံုရသည္။ ခရီးတစ္ေလွ်ာက္ ေနာက္ဆံုးရြာသို႔ေရာက္ခါမွ အခန္းအလယ္တြင္ တိဗက္မွသယ္လာေသာ တီဗီႀကီးတစ္လံုးႏွင့္ ၿဂိဳဟ္တု႐ုပ္သံဖမ္းစက္စေလာင္းတစ္ခုကို ေတြ႕လိုက္ရရာ အံ့ၾသစရာျဖစ္သည္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အဖြဲ႕လည္း ရြာတြင္အနားယူရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဒါ၀ီ၊ ကၽြန္ေတာ္ႏွင့္ တဟန္ဒမ္မွ တိဗက္ေကာင္ေလးတို႔မွာ ေတာင္တက္ရမည့္ခရီးအတြက္ ျပင္ဆင္ရသည္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အလြန္ဆိုးရြားစြာ မတ္ေစာက္ေနသာ ေတာင္တက္လမ္းေပၚသို႔တက္ခဲ့ရၿပီး ရင္ေခါင္းအထိနက္ေသာ ႏွင္းခဲအပံုမ်ားၾကားတြင္ရွိေသာ ေက်ာက္ေဆာင္ေအာက္၌ အိပ္စက္ခဲ့ရသည္။ အရာရာတိုင္းမွာေအးခဲေနၿပီး အမည္မရွိေသာ ေတာင္ထိပ္ဖ်ားမွ ၾကည့္လိုက္လွ်င္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေအာင္ျမင္စြာတက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း ဘာမွမျမင္ရ။ ထူထဲေသာျမဴႏွင္းမ်ားႏွင့္။
ျမင္ကြင္းရွင္းသြားသည့္အခါမ်ားတြင္ေတာ့ ေတာင္ပိုင္းမွ ဆင္ေျခေလွ်ာမ်ားေပၚတြင္ ႀကီးမားလြန္းေသာ ႏွင္းထုႀကီးမ်ား။ ကၽြန္ေတာ္ကား ကမၻာတြင္ ေနာက္ဆံုးက်န္ေနေသာ မထိေတြ႕ရေသးသည့္ ေတာ႐ိုင္းေျမတစ္ခုကိုထိေတြ႕ခဲ့ရၿပီ။ ခါကာဘုိရာဇီေတာင္ကိုတက္ႏုိင္ဖို႔ ကၽြန္ေတာ္ ေျမာက္ဘက္သို႔ သံုးရက္ခန္႔ ခ်ီတက္ရေပဦးမည္။

ဒါ၀ီကေတာ့ တစ္ခါတေလတြင္ ေနာက္ဆံုးအသက္ရွင္က်န္ရစ္ေသာ ထ႐ံုလူမ်ဳိးတစ္ဦးအျဖစ္ ထင္ရပါသည္။ အသက္ (၆၂) ႏွစ္အရြယ္ေရာက္ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ သူသည္ ထ႐ံုႏွမမ်ားႏွင့္အတူ ေနထိုင္ေနပါသည္။ သူ႔ဇနီးမွာမူ ပ်ားရည္ရွာရင္း ေတာင္ေစာင္းတစ္ခုမွလိမ့္က်ကာ ဆံုးပါးသြားခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ သူေျပာသည့္စကားက ရ၀မ္ႏွင့္ ထလူေဒသီယစကားမ်ားႏွင့္ ကြဲျပားသည္။ ၁၉၆၂ တြင္ ျမန္မာေဆးအဖြဲ႕တစ္ခုက အရြန္ဒမ္ရွိ သူ႔လူမ်ဳိးစုရွိရာသို႔ လာေရာက္စစ္ေဆးၾကည့္႐ႈခဲ့ရာတြင္ ကေလးတစ္ဦးသာျဖစ္ေနပါမည္။ ထုိစဥ္က ထိုေနရာတြင္ ထ႐ံုလူမ်ဳိးဦးေရ ၈၀ ခန္႔ အသက္ရွင္ေနထိုင္ေနၾကေၾကာင္း အဖြဲ႕ကတြက္ခ်က္ခဲ့သည္။ အခုေတာ့ ယင္းမွ လူေလးဦးသာ အသက္ရွင္က်န္ရစ္ပါေတာ့သည္။ အထီးက်န္အဆက္ျပတ္ေနမႈက သူတို႔ကို မ်ဳိးဆက္ျပတ္ေတာက္
သြားေစျခင္းျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ မ်ဳိးဗီဇအရ ခ်ဳိ႕ယြင္းအားနည္းမႈေၾကာင့္ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ငလ်င္ႀကီးတစ္ရပ္ လႈပ္ခဲ့မႈမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အႀကီးမားဆံုးႀကံဳဖူး
သည့္ငလ်င္ဟု ယံုၾကည္ရသည့္ ထုိငလ်င္ေၾကာင့္ ေတာင္ကြဲသြားမႈမ်ားက သူတို႔ကို ေဆြမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ အဆက္ျပတ္သြားေစခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အမွန္တရားက အၿမဲပဲ႐ႈပ္ေထြးပါသည္။ ဟိမ၀ႏၲာေတာင္ေၾကာႀကီး၏ ဟိုဘက္အျခမ္းတြင္ေတာ့ တိဗက္ဒရန္လူမ်ဳိးစုျဖစ္သည့္ သူ႔ေဆြမ်ဳိးမ်ားက သူတို႔ပံုစံအတိုင္း၊ ဘာသာစကားႏွင့္ ဓေလ့မ်ားအတုိင္း ေနထိုင္ေနၾကပါသည္။ သူတို႔ တစ္ခါက ေတာင္ထိပ္ဖ်ားေပၚတြင္ဆံုၾကရာ သူက ထုိသူမ်ားကို “ဘယ္သြားမလို႔”ဟုေမးရာ သူတို႔က “မင္းတို႔ ေတာင္ၾကားထဲ၀င္ၿပီး ယာေျမလုပ္ဖို႔ ေနရာရွာမလို႔”ဟု ေျပာၾကသည္။ သူကလည္း “အဲဒီမသြားနဲ႔။ တိရစာၦန္ေတြလည္းမရွိေတာ့ဘူး။ ေျမလည္းမရွိေတာ့ဘူး”ဟု ေျပာလိုက္သည္ဆိုသည္။
သို႔ေသာ္ ဒါ၀ီ့ကိုၾကည့္ရသည္မွာ စိတ္ဓာတ္က်ပံုမေပၚပါ။ “လူေတြက ေပါက္ကရေတြေျပာေနၾကတာ။ ကၽြန္ေတာ္က ေနာက္ဆံုးက်န္တဲ့ ထ႐ံုလူမ်ဳိးတဲ့။ အရြန္ဒမ္မွာရွိတဲ့ ရြာသားအားလံုးက သူတုိ႔ကိုယ္သူတို႔ ထ႐ံုလူမ်ဳိးလို႔ပဲေျပာေနၾကတာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔က အကုန္ေသြးေႏွာထားတာ။ ထ႐ံုနဲ႔ ထလူေတြနဲ႔ ရ၀မ္ေတြနဲ႔ေလ”ဟု ၿပံဳးၿပီးေျပာပါသည္။