သတိရွိပါမေတာ္တဆမႈတြင္ ပ႐ုတ္ဆီလိမ္း႐ံုျဖင့္ သင့္အသက္ ျပန္မရပါ

အင္းစိန္ၿမိဳ႕နယ္ရွိ ရပ္ကြက္တစ္ခု၏ လမ္းထဲ
တြင္ ႐ုတ္တရက္ လူမ်ားစုၿပံဳ ေရာက္လာသည္။ 
”ဟာ .. ျဖစ္မွျဖစ္ရေလ”၊  ”ဘယ္ လုိျဖစ္တာလဲ”၊ 
 ”ျမန္ျမန္ဆြဲထုတ္မွ ျဖစ္ မယ္”၊ ”ငယ္ငယ္ေလး
ပဲရွိေသးတယ္”ဆို ေသာ အာေမဋိတ္ႏွင့္ ေမးခြန္းေတြက လူ အေယာက္ ၂ဝ ခန္႔ ရွိေသာ ေနရာမွေပၚ ထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ သူလည္း ေစ်းေရာင္းလက္စကိုထား ခဲ့ကာ ထုိေနရာသို႔ ေျပးသြားခဲ့သည္ ဟု အသီးအႏွံေရာင္းခ်သည့္ ေဒၚသန္းသန္း က ျပန္ေျပာင္းေျပာၾကားသည္။ ဘာျဖစ္ တာလဲလို႔
သူေမးၾကည့္ေတာ့ ကေလးတစ္ ေယာက္ကို ကားဘီးနဲ႔ႀကိတ္မိသြားလို႔ဆို သည့္ အသံကလူအုပ္ထဲ က ေျပာျခင္းျဖစ္သည္။သို႔ႏွင့္သူလည္းလူအုပ္ထဲကိုတုိး ေဝွ႕ၾကည့္ရာကားဘီးေအာက္ေရာက္ေန   ေသာ အသက္ ၁ဝ ႏွစ္အရြယ္ေကာင္ေလး တစ္ဦး။ လူအုပ္ထဲရွိ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးက ”ကေလးက သူ႔သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ေဂၚလီ လံုးလွိမ့္တမ္း ကစားေနၾကတာ။ အဲဒီနား မွာပဲ ကားကလည္း ေနာက္ ဆုတ္ေနတာ။ ကေလးရဲ႕ေဂၚလီလုံးက ကားဘက္နားကို ေရာက္သြားလုိ႔ ငံု႕ေကာက္ေနတဲ့အခ်ိန္ ကားက လည္း ေနာက္ဆုတ္လုိက္ေတာ့ ကားေနာက္ဘီးနဲ႔ ႀကိတ္မိသြားတာပဲ”ဟု ေျပာရင္း ကေလး ကိုဆြဲထုတ္ၾကသည္။ကေလးမိဘေတြက ေဆး႐ံုပို႔ဖို႔ ေခၚသြားမွပင္သူလည္းမိမိေစ်းဆုိင္သို႔  ျပန္ေရာက္  ရွိ လာသည္ ဟု ၎ကဆုိသည္။
သူသည္ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈ ျဖစ္ သည့္ေနရာႏွင့္ ေပ ၅ဝ အကြာအေဝးတြင္ ရွိသည့့္ ေစ်းဆုိင္ တြင္ေစ်းေရာင္းေနျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းမေတာ္တဆမႈျဖစ္စဥ္ သည္ ႏိုဝင္ ဘာ ၃ဝရက္က အင္းစိန္ ၿမိဳ႕ နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
”ဒီေန႔ထိေတာ့ အဲဒီကေလးသတင္း  ဘာမွမၾကားရေသးဘူး။ ေဆး႐ံုတင္ထား တုန္းပဲ။ အဲဒီကေလး က သူတို႔အိမ္ေရွ႕ နားက ကြင္းျပင္မွာေဆာ့ေနၾကရင္း ျဖစ္ သြား တာေတာ့ စိတ္မေကာင္းဘူး” ဟု ေဒၚသန္းသန္း က ေလးလံသည့္ သက္ ျပင္းခ်ကာေျပာသည္။ ကားမ်ားျဖင့္ ႐ႈပ္ေထြးလွသည့္ လမ္းမ ႀကီးမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း မဟုတ္ သည့္ အတြက္ ပို၍ပင္ယူႀကံဳးမရျဖစ္ေနၾကသည္ ဟု ထုိစဥ္က ျမင္ကြင္းအရ သူကေျပာ သည္။ ”ရပ္ကြက္ထဲမွာက ဆုိင္ကယ္ေတြ အရမ္းမ်ားေတာ့ ဆုိင္ကယ္တုိက္ မွာ ပဲ ေၾကာက္ေနရတယ္။ အခုက ကားက လည္း ေနာက္က လြတ္တာပဲဆုိၿပီး ဆုတ္ လိုက္ေတာ့ျဖစ္သြားတာ”ဟု ေစ်းေရာင္း ရင္းဆုိသည္။
”အဲဒီကားသမား ဘာျဖစ္မလဲေတာ့ မသိဘူး။ လူႀကီးေတြလာၿပီးေတာ့ စစ္ ေဆးသြားတာေတာ့ေတြ႕ တယ္။ ကြၽန္မ အထင္ေတာ့ ကေလးကလည္း သူ႔ေဂၚလီ လံုး ကားေ အာက္ဘက္ ေရာက္မွာစိုးတဲ့ စိတ္နဲ႔။ ကားသမားကလည္း လူရွင္းေနတာပဲဆုိၿပီး ေနာက္ဆုတ္လုိက္လို႔ ျဖစ္ သြားတာလို႔ထင္ တယ္”ဟု ေဒၚသန္း သန္း ေစ်းဆုိင္ တြင္ ေစ်း လာဝယ္သည့္ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္အမ်ဳိးသားတစ္ဦး ကေျပာသည္။ယာဥ္တုိက္မႈေၾကာင့္ တစ္မိနစ္လွ်င္ ၁၂ ဦးေသဆံုးၿပီး ကေလးငယ္မ်ားမွာ သံုး မိနစ္လွ်င္တစ္ဦး ေသဆံုးေနေၾကာင္း ကမၻာ့ က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က ခန္႔မွန္းထားသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ ယာဥ္တိုက္မႈသည္ အျခား ေသာ နာမက်န္းေရာဂါမ်ားထက္ ပိုမ်ား ၿပီး ေသဆံုးမႈတြင္ ဒုတိယေနရာရွိသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ ယာဥ္စီးေရ တစ္ သိန္းလွ်င္ တစ္ႏွစ္ပ်မ္းမွ်လူေသႏႈန္းမွာ ဗီယက္နမ္၊ လာအုိ၊ ဖိလစ္ပိုင္ႏွင့္ အင္ဒို နီးရွားတို႔၌ အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ပဥၥမေနရာတြင္ရွိသည္။ခရီးသည္တင္ အထူးယာဥ္ လုိင္းမွ စပယ္ယာတစ္ဦးက”ယာဥ္တုိက္မႈေတြ က ေန႔တုိင္းလုိလုိ ေတြ႕ေနရတာပဲ။ တစ္ေန ရာမဟုတ္ တစ္ေနရာမွာ တုိက္ေနၾကတာ ပဲ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စပယ္ယာေတြက လမ္း ေပၚမွာပဲတစ္ေနကုန္ အခ်ိန္ျပည့္ရွိေန ေတာ့ ယာဥ္တုိက္မႈမျဖစ္ဖို႔ကိုပဲဆုေတာင္း ေနရတယ္”ဟု ဆုိသည္။ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈ ေလ်ာ့က်ေစ ရန္ႏွင့္ ယာဥ္အႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းေစရန္ အတြက္ လမ္းအသံုးျပဳၾကသည့္ ယာဥ္ႏွင့္ လူအမ်ား စည္းကမ္းလုိက္နာရမည္ျဖစ္ သည္လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ စည္းကမ္း လိုက္နာ႐ံုႏွင့္ ယာဥ္မေတာ္ တဆမႈ ေလ်ာ့ က်မည္မဟုတ္ဘဲ လူတုိင္းသည္ပင္လွ်င္ ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္းမ်ားကို သိရိွၿပီး လုိက္နာေဆာင္ရြက္ရမည္ျဖစ္ သည္။

ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီးအတြင္း ေအာက္တိုဘာလ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈ ျဖစ္စဥ္မ်ားတြင္ ယာဥ္ႏွင့္ယာဥ္ခ်င္း တုိက္ မႈ ၈ဝ၊ ယာဥ္မွလူ ၇၅ မႈ၊ ယာဥ္မွ ဆုိက္ကား ၈ မႈ၊ ယာဥ္မွ စက္ဘီး ၁၂ မႈ၊ ယာဥ္ မွအရာဝတၴဳ ၂၅ မႈ၊ စက္ဘီးမွ လူ ၁ မႈႏွင့္ ယာဥ္တိမ္းေမွာက္မႈ ၁၃ မႈ ရွိေၾကာင္း အမွတ္(၂)ယာဥ္ထိန္းရဲတပ္ဖြဲ႕ ခြဲမွဴး (ရန္ကုန္) မွသိရသည္။ လမ္းေပၚ တြင္ စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္ ေသာယာဥ္မ်ားကို ေန႔စဥ္ေတြ႕ေနရေၾကာင္း၊ လမ္းေျပာင္းျပန္ ေမာင္းႏွင္ျခင္း၊ ယာဥ္ႏွစ္ ထပ္မရပ္ရသည့္ေနရာ၌ ရပ္ျခင္းစသည့္ တစ္နည္း မဟုတ္တစ္နည္းျဖင့္ စည္းကမ္း ေဖာက္ဖ်က္သည့္ယာဥ္မ်ားကို စစ္ေဆး ေတြ႕ရွိေၾကာင္း ယာဥ္စစ္ေဆးေရးအဖြဲ႕မွ တာဝန္ရွိသူတစ္ဦးက ဆိုသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ယာဥ္မေတာ္တဆ ျဖစ္ပြားမႈႏွင့္ ယာဥ္ေၾကာက်ပ္မႈမ်ားတြင္ ယာဥ္ေမာင္း မကြၽမ္း က်င္ျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ အဓိကျဖစ္ၿပီး လမ္းျဖတ္ကူးသူမ်ား၏ေပါ့ ဆမႈေၾကာင့္ လည္းျဖစ္ႏုိင္သည္ဟု ဝါရင့္ ယာဥ္ေမာင္း လုပ္သက္ ရွိသူ မ်ားက သံုး သပ္သည္။ ယာဥ္ေမာင္းလုပ္သက္ ၁၆ ႏွစ္ရွိသူ ဦးေလးမင္းက ”ျမန္မာႏုိင္ငံက လုိင္းကား အကုန္လံုး က တစ္စီးနဲ႕တစ္စီးလုယက္ ေက်ာ္တက္ၿပီး ေမာင္းေနရတာ။ အဲဒီလုိ လိုင္းကားေတြ စည္းကမ္းေဖာက္ ၿပီး လု ယက္ေက်ာ္တက္ၿပီး ေမာင္းစားေနရတာ ေလ”ဟု ဆုိသည္။

ယခင္က မိမိေနအိမ္မွ လုပ္ငန္းခြင္ သို႔ ေရာက္ရွိရန္ ၾကာျမင့္သည့္အခ်ိန္ ထက္ တစ္နာရီဝန္းက်င္ပိုမုိ ၾကာျမင့္ လာ သည္မွာ မွတ္တိုင္စိပ္သည္အထိ ယာဥ္ ေၾကာ က်ပ္ေ နျခင္းႏွင့္ သတ္မွတ္ယာဥ္ ေၾကာအ တုိင္း ေမာင္းႏွင္မႈမရွိျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ေန႔စဥ္ခရီးသြားမ်ားကဆုိသည္။ ”လိုင္းကားေတြက မွတ္တိုင္ မွာ အတိ အက်မရပ္ ဘူး။ မွတ္တိုင္မွာအၾကာႀကီးရပ္ ထားေတာ့ ေနာက္ကားေတြက လမ္းပိတ္ တာေပါ့။ ကားၿပိဳင္လာရင္လည္း လမ္းအ လယ္မွာ လူတင္လူခ်လုပ္တယ္”ဟု တာ ေမြၿမိဳ႕နယ္မွ မယဥ္ႏြယ္က ေျပာသည္။

ယာဥ္ေမာင္းမ်ားအေနျဖင့္ ယာဥ္ စည္းကမ္းမ်ားကို လုိက္နာသကဲ့သို႔ လမ္း အသံုးျပဳသူမ်ားအေနျဖင့္လည္း လမ္း စည္းကမ္းမ်ားကို လိုက္နာရမည္ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ လည္း မိမိသြားလုိေသာ ခရီးကို ျမန္ျမန္ေရာက္လုိသည့္ စိတ္ကိုသာ အာ႐ံု စိုက္သြားလာေနၾကရာ သူလည္းမမွန္ ကိုယ္လည္းမွား အေျခအေနပင္ျဖစ္ သည္။ခရီး သည္ မ်ားႏွင့္ ယာဥ္ေမာင္းမ်ား ၏ ေပါ့ဆမႈမ်ားေၾကာင့္ ယာဥ္မေတာ္ တဆမႈမ်ားမွာ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ပိုမ်ား လာၿပီး ကမၻာတစ္ဝန္းလံုးတြင္ ႏွစ္စဥ္ ယာဥ္မေတာ္ တဆ မႈေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂ ဒသမ ၃သန္း ေသဆံုးေနျခင္း၌ မဖြံ႕ၿဖိဳး ေသးေသာႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ၉ဝ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိျဖစ္ပြားေၾကာင္း ယာဥ္ထိန္းရဲတပ္ ဖြဲ႕မွဴး႐ံုးမွ ရဲမွဴးႀကီးေက်ာ္ေ ထြးက ေျပာ သည္။

ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီးအတြင္း ခရီး သည္တင္ ယာဥ္မေတာ္တဆျဖစ္ပြားမႈ သည္ ဇန္နဝါရီလမွ ေအာက္တိုဘာလ အထိ ၂၁၇ မႈျဖစ္ပြားၿပီး ၇၃ ဦးေသဆံုး ကာ ၇၁၉ဦးဒဏ္ ရာရရွိခဲ့ေၾကာင္း မထသ (ဗဟို)ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ သိရသည္။ ယာဥ္မေတာ္တဆျဖစ္ပြားရသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားတြင္ ယာဥ္စက္ခ်ဳိ႕ ယြင္းျခင္း၊ လမ္းမေကာင္းျခင္း၊ မဆင္ မျခင္ေမာင္းျခင္း၊ လမ္းကူးသူေပါ့ဆျခင္း၊ ရာသီဥတုဆုိးရြားျခင္း၊ ယာဥ္ေမာင္း မကြၽမ္းက်င္ျခင္း၊ ခရီးသည္ေပါ့ဆျခင္း၊ အေႏွးယာဥ္ေၾကာင့္ျဖစ္ပြားမႈ၊ ယာဥ္ ေမာင္း လုိင္စင္မရွိမႈ၊ စည္းကမ္းခ်ဳိးေဖာက္ မႈ၊ အရက္ေသာက္ ေမာင္းႏွင္မႈႏွင့္ အရွိန္ ျပင္းေမာင္းႏွင္မႈတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

၁၂၄ ယာဥ္လုိင္းမွ ယာဥ္ေမာင္း လုပ္သက္ ၁ဝ ႏွစ္ရွိသူဦးသန္းဝင္းက ”ယာဥ္ေၾကာက်ပ္ေတာ့ အခ်ိန္ကၾကာသြား တယ္။ ရတဲ့အခ်ိန္မွာ အရွိန္ျပင္းေမာင္း တယ္ေလ။ ဒီလုိမွ မေမာင္းရင္ ေခါက္ ေရမရဘူး”ဟု အရွိန္ျပင္းေမာင္းႏွင္ရျခင္း အေျခအေနကို ေျပာၾကားသည္။ ခရီးသည္တင္ယာဥ္မ်ား လမ္း၏ ညာဘက္တြင္ ေမာင္းႏွင္ ရမည္ဆိုေသာ္ လည္း အိမ္စီးကားႏွင့္ တကၠစီကားမ်ား ဝင္ေရာက္ေမာင္းႏွင္ျခင္းေၾကာင့္ မိမိ လမ္းေၾကာင္း မဟုတ္သည့္ ယာဥ္ေၾကာ ကိုေက်ာ္တက္ေမာင္းႏွင္ရေၾကာင္း သိရ သည္။ ဦးသန္းဝင္းက ”လုိင္းကားရဲ႕ လမ္း ေၾကာက က်ပ္လုိ႔အေပၚေၾကာက တင္ ေမာင္းရင္ ယာဥ္ေမာင္းေက်ာ္တက္ဆိုၿပီး ဖမ္းတယ္၊ ဖမ္းရင္လည္း မတတ္ႏုိင္ဘူး လစ္ရင္ လစ္ သလို ေမာင္းရေတာ့တာပဲ။ ဒီဥပေဒႀကီးထုတ္ထားတာ ဘာလုိ႔အေပၚ တက္ေမာင္းမွာလဲ။ မျဖစ္သာလို႔ ေမာင္း ေနရတာ”ဟု ဆုိသည္။ မိမိယာဥ္ေၾကာ အ တုိင္း ေျပး ဆြဲ မည္ ဆုိပါက တစ္ေန႔တာအတြက္ သတ္မွတ္ ထားသည့္ေ ခါက္ေရ ေလ်ာ့က်လာႏုိင္ ေၾကာင္း ေျပးဆြဲမႈ ေခါက္ေရေလ်ာ့က် လာသည္ႏွင့္ ဝင္ေငြ ရရွိမႈ နည္း လာ ပါက ယာဥ္ပိုင္ရွင္မွ ၿငိဳျငင္မႈရွိေၾကာင္း၊ ယင္း ေၾကာင့္ မိမိတို႔ စားဝတ္ေနေရးကိုပါ ထိ ခိုက္လာမည္ျဖစ္ သည္။

”အေရးႀကီးတာက ကြၽန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ စားဝတ္ေနေရးပဲ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ ကိုယ္ ပိုင္ကားမရွိဘူး။ ဒီအခု သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းကိုလုိက္နာမလား၊ Owner စကားကို လုိက္နာမလား၊ ဥပေဒစည္းကမ္း ကို မလိုက္နာတာမဟုတ္ဘူး။ သူေဌးက ေက်နပ္မွ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ကားေမာင္းရ တာအဆင္ေျပမွာ”ဟု ဦးသန္းဝင္းက ဥပေဒ စည္းကမ္းထက္ စာဝတ္ေနေရးက ပိုမိုအေရးႀကီးျခင္းေၾကာင့္ ယာဥ္/လမ္း စည္းကမ္းမလုိက္နာမႈမ်ားရွိသည္ကို ေျပာ သည္။ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္း ခ် မွတ္ထား သည့္အေပၚ ခရီးသည္တင္ယာဥ္မ်ား လုိက္နာမႈအားနည္းသည္ကိုသာ ျမင္ ၾကၿပီး အိမ္စီးယာဥ္ႏွင့္ တကၠစီယာဥ္မ်ား ၏ စည္းကမ္းေဖာက္မႈကို မျမင္ၾကေၾကာင္း ခရီး သည္တင္ယာဥ္ေမာင္းမ်ားက ေျပာသည္။

ယာဥ္ေမာင္းလုပ္သက္ ၁ဝ ႏွစ္ ဝန္း က်င္ရွိသည့္ ကိုဘုိျမင့္က ”စည္းကမ္းတက် ေမာင္းေနရင္ေတာ့ အရင္ဦးဆံုး ခရီးသည္ မရရင္ စပယ္ယာက ၿငိဳျငင္ မယ္။ အဲဒီေတာ့ကြၽန္ေတာ္တို႔ကို မေမာင္း ခိုင္းခ်င္ေတာ့ဘူး။ ညက်ရင္ Owner  နဲ႔ ရွင္းရမယ္။ အဲဒီအခါ အသက္ေမြး ဝမ္း ေက်ာင္း အလုပ္ ကိုထိခိုက္တယ္”ဟု ယာဥ္ စည္းကမ္းလမ္းစည္းကမ္း မလုိက္နာရ ျခင္း အေၾကာင္းရင္းတစ္ခုကို ေျပာသည္။
ရန္ကုန္တုိင္းေဒသႀကီးအတြင္းရွိ ခရီးသည္တင္ယာဥ္မ်ား ယာဥ္စည္းကမ္း လမ္းစည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္မႈသည္ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီမွ ေအာက္တိုဘာ လအထိ မွတ္တိုင္ မေရာက္ရပ္မႈ ၁ဝ၃၂ မႈ၊ ဝတ္စံုမဝတ္မႈ ၉၄၇ မႈ၊ ယာဥ္စီးခ ႏႈန္းထားမပါမႈ ၆၄၈ မႈ၊ တံခါးဖြင့္ ေမာင္း ၅၅ဝ မႈ၊ လုိင္စင္/လုိက္ခြင့္မပါမႈ ၃၂၂ မႈ၊ မွတ္တုိင္မေရာက္မီခရီးသည္ တင္/ခ် မႈ ၂၇၇ မႈ၊ စစ္ေဆးစဥ္ ကားမရပ္မႈ ၁ဝ၈ မႈႏွင့္ အျခားေသာစည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္ မႈ စုစုေပါင္း ၆ဝ၅၁ မႈရွိခဲ့ေၾကာင္း မထသ (ဗဟို) စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရးဌာနမွ သိရသည္။ ယာဥ္လုိင္းမ်ား၏ စည္းကမ္းေဖာက္ ဖ်က္ေသာ ယာဥ္လုပ္သားမ်ားကို ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ၂၃၃ဦး၊ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ၄၁ဝ ဦးႏွင့္ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ေအာက္တုိဘာလ အထိ ၂ဝ၇ ဦးထုတ္ပယ္ခဲ့သည္။

ခရီးသည္တင္ ယာဥ္မ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးသူမ်ား၏ အသက္အုပ္စုႏႈိင္း ယွဥ္ပါက အသက္ ၁၉ ႏွစ္မွ ၄၅ ႏွစ္အ တြင္း အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ဒုတိယအမ်ားဆံုး မွာ ၄၆ ႏွစ္မွ ၆ဝ ႏွစ္ အထိျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယာဥ္တုိက္မႈျဖစ္ပြားေသာ ယာဥ္ေမာင္း မ်ား၏ အသက္အုပ္စု ႏႈိင္းယွဥ္ပါက ၂၅ ႏွစ္မွ ၄၅ ႏွစ္အတြင္း အမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ၄၅ ႏွစ္မွ ၆ဝ ႏွစ္ အတြင္း ဒုတိယအမ်ားဆံုး ရွိေၾကာင္း  သိရသည္။ ယာဥ္ေမာင္းအမ်ားစု ယာဥ္စည္း ကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္း မလုိက္နာဘဲ စည္း ကမ္းမဲ့ေမာင္းႏွင္ၾကျခင္းသည္ ဥပေဒ သက္ေရာက္မႈ နည္းပါးျခင္းေၾကာင့္ဟု ယူဆရၿပီး ၎သည္ ႏုိင္ငံေတာ္၏ အေထြေထြစီးပြားေရး က်ပ္တည္းလာ ျခင္းမွ ျဖစ္လာသည္ဟု ယူဆေၾကာင္း လမ္းမေတာ္ ၂ လႊတ္ေ တာ္ကိုယ္စား လွယ္ဦးစုိးဝင္းက ေျပာသည္။
လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ဦးစိုး ဝင္းက ”တည့္ေၾကာ၊ ေကြ႕ေၾကာ၊ အမ်ဳိး မ်ဳိးေျပာင္း၊ ေခါင္းထုိးဝင္၊ လက္ကေလး ျပၿပီး ေမာင္းသူအခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈယူ ဒါေတြက ယာဥ္ေလာကမွာ ဥပေဒကဲ့သို႔ တည္ေနတယ္။ ဒါေတြလည္း ျပဳျပင္ရ မယ္”ဟု ယာဥ္ေၾကာက်ပ္ၿပီး စည္းကမ္းမဲ့ ေမာင္းႏွင္သူမ်ား၏ စ႐ိုက္လကၡဏာမ်ား ကို တေစ့ တေစာင္းေျပာသည္။လမ္းအသံုးျပဳသူတိုင္း ယာဥ္စည္း ကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္းလုိက္နာရန္အတြက္ ေက်ာင္းစာမ်ား၏ သင္႐ိုးမ်ားတြင္ သင္ ခန္းစာအေနျဖင့္ ထည့္ သြင္း သင့္ေၾကာင္း ၎က သံုးသပ္သည္။

ခရီးသည္တင္ ယာဥ္ေမာင္းမ်ားက အိမ္စီးယာဥ္ႏွင့္ တကၠစီယာဥ္မ်ား စည္း ကမ္းမလုိက္နာျခင္းေၾကာင့္ ယာဥ္ေၾကာ က်ပ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး ယင္းယာဥ္မ်ားေၾကာင့္ မိမိတို႔စား ဝတ္ေနေရးအတြက္ ဝင္ေငြ ေလ်ာ့က်မခံလိုျခင္းေၾကာင့္ စည္းကမ္း ေဖာက္ဖ်က္ေမာင္းႏွင္ရျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆုိသည္။ ဘတ္စ္ယာဥ္ေမာင္းဦးေလးမင္းက”ျမန္မာႏုိင္ငံက ယာဥ္လုိင္းေတြက ယာဥ္ ေမာင္း၊ ယာဥ္လုပ္သားတိုင္းဟာ ယာဥ္ စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္းနားလည္ၾက တယ္။ သိၾကတယ္။

ယာဥ္ေၾကာက်ပ္လုိ႔ ပိုက္ဆံ လိုခ်င္လုိ႔ တစ္စီးနဲ႔တစ္စီး ဖုိက္ၿပီး ေမာင္းရင္သာေမာင္းၾကမွာ” ဟု ေျပာ သည္။၎က ”အိမ္ကားေတြ၊ တကၠစီေတြ က ယာဥ္စည္းကမ္း လမ္းစည္းကမ္းမွာ ဘယ္ လုိေမာင္း ရင္ ဘယ္လုိဥပေဒရွိတယ္ ဆိုတာ သိလားလုိ႔ ေမးၾကည့္၊ သူတို႔မွာ လုိင္စင္ရွိတာတစ္ခုပဲ”ဟု ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ ယာဥ္ေမာင္းလုိင္စင္ထုတ္ေပးမႈတြင္ အား နည္းခ်က္ မ်ားရွိ သည္ကို ထုိကဲ့သို႔ေျပာသည္။

ကားလမ္းပိတ္သည္ကို အေၾကာင္းျပ ၿပီး လမ္းေျပာင္းျပန္ေမာင္းႏွင္ျခင္း၊ သတ္ မွတ္လမ္းေၾကာင္းအတုိင္း မေမာင္းႏွင္ ျခင္းႏွင့္ အရွိန္ျဖ င့္ေမာင္းႏွင္ျခင္းတို႔ ပိုမုိ ေတြ႕လာရေၾကာင္း ခရီးသည္မ်ားက ေျပာသည္။
တကၠစီယာဥ္ေမာင္းတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးေမာင္ေမာင္ေအးက ”အခုက လမ္း ပိတ္တာက တခ်ဳိ႕ကားေတြဆို စည္းကမ္း ကိုမသိၾကေတာ့ဘူး။ လုိင္းကားေတြေရာ၊ အခ်ဳိ႕ တကၠ စီေတြေရာ ခရီးသည္ရဖို႔ပဲ ၾကည့္ေတာ့တယ္။ ကားေမာင္းမကြၽမ္း က်င္တဲ့သူေတြမ်ားလာတာ ဒီႏွစ္ထဲမွာ ပို ေတြ႕လာရတယ္”ဟု ေျပာသည္။ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈ အျဖစ္ အမ်ား ဆံုးေသာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွာ လႈိင္သာယာ၊ အင္းစိန္၊ မဂၤလာဒံု၊ မရမ္းကုန္း၊ လႈိင္ ၿမိဳ႕နယ္၊ ေျမာက္ဒဂံု၊ တာေမြ၊ သဃၤန္း ကြၽန္း၊ ေတာင္ဥကၠလာပႏွင့္ ေျမာက္ ဥကၠလာ ပတို႔တြင္ အမ်ားဆံုးျဖစ္ပြား ေၾကာင္း သိရသည္။

ယာဥ္စည္းကမ္း၊ လမ္းစည္းကမ္း မလုိက္နာသည့္ ယာဥ္မ်ားကို ယခင္က ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ဥပေဒအရ အေရးယူ ၿပီး ယခုအခ်ိန္တြင္ ကရိန္းဆြဲကာ အေရးယူမႈ မ်ား ျပဳ လုပ္ေၾကာင္း၊ လူကူးမ်ဥ္းၾကားမွ မကူးသည့္ခရီးသြား ျပည္သူမ်ားကိုလည္း ပညာေပးမႈမ်ားျပဳလုပ္ေပးေၾကာင္း အမွတ္ (၂)ယာဥ္ထိန္းရဲ တပ္ဖြဲ႕ခြဲမွဴး႐ံုး (ရန္ကုန္)မွရဲ အုပ္ ေဇာ္မ်ဳိးထြန္းက ေျပာသည္။ လူကူးမ်ဥ္းၾကားေပၚရွိ ခရီးသည္ႏွင့္ ယာဥ္မ်ားယာဥ္တုိက္မႈ မရွိေစရန္အတြက္ ယာဥ္မ်ားအေနျဖင့္ အရွိန္ေလွ်ာ့ၿပီးေ မာင္း ႏွင္ သ င့္ေၾကာင္း၊ ခရီးသည္အေနျဖင့္ လမ္းကူးမည္ဆုိပါက ဘယ္ၾကည့္၊ ညာ ၾကည့္၊ ဘယ္ျပန္ၾကည့္၊ ညာျပန္ၾကည့္စနစ္ က်င့္သံုးကာ ယာဥ္မ်ားရွင္းလင္းမွ ျဖတ္ ကူးသ င့္ေၾကာင္း ယာဥ္ထိန္းတပ္ဖြဲ႕ခြဲမွဴး ႐ံုးမွ တာဝန္ရွိသူတစ္ဦးက သံုးသပ္သည္။

မထသ(ဗဟို)မွ ဥကၠ႒ဦးလွေအာင္ က”စစ္ေဆးေရးအဖြဲ႕ေတြနဲ႔ လမ္းေပၚမွာ စစ္ေဆးရင္ေတြ႕ရတာကေတာ့ ယာဥ္/လမ္း စည္းကမ္းတက်ေမာင္းဖို႔ ဒီေန႔လုပ္ေပးခဲ့ တယ္။ ေနာက္ေန႔ အဲဒီေနရာသြားၾကည့္ အရင္အတုိင္းပဲ။ အဲဒီေတာ့ ျပဳျပင္လုိတဲ့ စိတ္ပဲလုိတယ္”ဟု ေျပာသည္။

ယာဥ္ေၾကာက်ပ္သည့္ လမ္းေၾကာင္း ကိုၾကည့္ပါက လမ္းေျပာင္းျပန္ေမာင္းၿပီး ေက်ာ္တက္သည့္ယာဥ္စီးေရ ၃ဝ တြင္ ခရီးသည္တင္ယာဥ္စီးေရ ၅ စီးခန္႔သာ ရိွေၾကာင္း မထသ(ဗဟို)မွ အတြင္းေရးမွဴး ဦးဘျမင့္က ေျပာ သည္။ယာဥ္ေမာင္းလုပ္သက္ ၂၅ ႏွစ္ခန္႔ ရွိၿပီျဖစ္သည့္ ဦးျမင့္စိုးက ”အိမ္စီးကား ေရာ၊ တကၠစီေရာ ပိုက္ဆံရွိလုိ႔ ကားဝယ္ စီးတာ၊ စည္းကမ္းအရေျပာမယ္ ဆုိရင္ ေတာ့ သူတို႔ဘာမွ နားမလည္ဘူး။ ကား က်ေတာ့လည္း ပိုက္ဆံရွိလုိ႔ ဝယ္စီးလိုက္ တယ္။ လုိင္စင္က်ေတာ့ အဝင္ျပတာ ေပါ့။ ဘယ္ေလာက္ေပး လုိက္ ရင္ ေနာက္ ေန႔က် လုိင္စင္ လာယူ အဲဒါမ်ဳိးေတြ”ဟု ေျပာသည္။ ယခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလအတြင္း တုိင္းေဒသႀကီးအလိုက္ယာဥ္တိုက္မႈမွာ ရန္ကုန္ ၂၈၅ မႈ၊ မႏၲေလး ၁၇၅ မႈ၊ ဧရာဝတီ ၁၁၂ မႈ၊ ပဲခူး ၁၃၆ မႈ၊ စစ္ကိုင္း ၁၂၄ မႈ၊ မေကြး ၇၅မႈႏွင့္ ျပည္နယ္အလိုက္ ယာဥ္တုိက္မႈမွာ မြန္ ၆၃ မႈ၊ ရခိုင္ ၂၆ မႈ၊ ကခ်င္ ၁၈ မႈ၊ ကရင္ ၃၆ မႈ၊ ရွမ္း ၈၇ မႈ၊ ကယား ၈ မႈႏွင့္ ခ်င္း ၅ မႈျဖစ္ပြား ခဲ့သည္။

ခရီးသြားျပည္သူမ်ား အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႕စြာသြားလာႏုိင္ရန္ ”တကယ္ ျပဳျပင္ဖို႔လိုတာက Mind Set ပါ။ ႀကီး ႀကီးက်ယ္က်ယ္မေျပာခ်င္ပါဘူး။ ႏွမ္း တစ္လံုးတည္းနဲ႔ ဆီမျဖစ္ပါဘူး”ဆိုတဲ့ စကားဟာ အားလံုးစုေပါင္း ညီညာျခင္း ကို ရည္ၫႊန္းတာ။ အဲဒါကို အယူအဆ တလြဲေကာက္ၿပီး ”ငါတစ္ေယာက္တည္း ျပဳျပင္လုိ႔မ ရပါဘူးကြာ”ဆုိၿပီး ”ဒီပုတ္ထဲက ဒီပဲ”ေတြ လုပ္မေနနဲ႔ၾကပါနဲ႔”ဟု လမ္းမ ေတာ္ (၂) လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စား လွယ္ ဦးစုိးဝင္းက တုိက္တြန္းေျပာဆုိလုိက္ သည္။


ထက္ထက္မိုးျမင့္၊ ရန္ႏိုင္၊ ေဇေဝယံ
Popular Myanmar News Journal